Op
H-B kreeg ik een aardige reactie van Orphan Espresso's Doug Garrott op een uiteenzetting over de HX en TS in de L1 dus ik zal het nu ook even globaal vertalen voor hier.
Er lopen nogal wat koperen pijpen over en weer door de L1 maar dankzij de glazen wanden en de ruimte die er is zonder reservoir en door navraag te doen heb ik redelijk uit kunnen vogelen wat nu eigenlijk waarheen gaat en waarom.
Het makkelijkste zijn natuurlijk de pijpen voor heet water en stoom, de toevoer vanaf de waterleiding en het hele dunne pijpje dat vanaf de boiler naar de drukmeter loopt.
Het werd voor mij wat ingewikkelder met de HX (warmtewisselaar) en de thermosiphon combinatie.
In mijn tekst noem ik links & rechts en ga er dan vanuit dat je voor de L1 staat. De foto's nam ik vanaf opzij en van achteren omdat je e.e.a. dan beter ziet.
Als je voor de L1 staat, zie je aan de rechterkant een flink dikke pijp bij de boiler vandaan komen. Ik noem die nu even de 'koele' pijp van de twee dikke die naar de groep lopen. Deze is van de twee het laagste aan de doorgang naar de groep gemonteerd. Water dat in de groep is afgekoeld, wordt iets zwaarder, zakt daardoor naar onderin de groep en verlaat de groep zo via de 'koele' pijp richting de boiler waar het water weer wordt opgewarmd.
Als je goed kijkt, loopt dat water in feite
niet de boiler in, maar is het aangesloten op een nog dikkere pijp (de warmtewisselaar HX) die zonder opening dwars door de boiler loopt en aan beide zijkanten uitsteekt, door de zijplaten waaraan het is vast gelast.
Aan de andere zijkant (de linkerkant als je voor de L1 staat) is de even dikke 'hete' thermosiphon pijp ook verbonden aan de HX en vervoert van daar af heet water naar de groep.
Vanaf de achterkant bezien, de aansluiting van de 'hete' en de 'koele' TS pijp an de groep:
De twee pijpen zijn zo dik uitgevoerd omdat er een hoop warmte-energie nodig is om de groep, wanneer die eenmaal op temperatuur is, ook warm te houden. Het fraaie van de thermosiphon is dat het water erin sneller circuleert (warm water uit de HX in de TS, afgekoeld water door de TS terug in de HX) als de omgeving kouder is, en trager als de L1 in een warme kamer staat, zodat het zaakje stabiel op temperatuur blijft.
Vanaf de rechterkant bovenaanzicht met de groep:
Zodra er een espresso wordt gemaakt, stroomt water door de warmtewisselaar in tegenovergestelde richting, omhoog door de 'koele' pijp van de thermosiphon de groep in. Het water in het HX-TS circuit dat richting koffiepuck en koffiekop vloeit, wordt in de TS aangevuld vanuit een beduidend dunnere pijp die met een omweg, in een vorm die mij doet denken aan een trombone, water onder druk van de boiler het uiteinde van de HX invoert, waar het zich mengt met een veel grotere hoeveelheid koeler water in het warmtewisselaar-thermosiphon circuit:
Nog twee plaatjes van de 'trombone' in zijn geheel:
In het gebied van de koppeling is ook een vernauwing voorzien. Deze speelt een belangrijke rol want zodra we de hefboom neerdrukken en koffie gaan zetten, stroomt het water vanuit de HX toe uit de 'koele' pijp waar het water de minste weerstand ondervindt omdat daar geen vernauwing is gemaakt.
Er zit alles bij elkaar al veel water in die dikke TS pijpen waardoor het beetje water dat via de verlengde omweg van de 'trombone' het minder gebruikte 'been' van de TS bereikt, niet ver komt en niet wordt gebruikt voor de espresso die op dat moment wordt gezet.
Onmiddellijk na de extractie is de 'koele' pijp van de TS in feite heter dan de andere pijp, waardoor de TS-stroom niet direct op gang komt en de groep tijd heeft om af te koelen terwijl het water in de 'hete' TS pijp wordt opgewarmd vanuit de HX en het thermosiphon circuit weer op gang komt, in snelheid afhankelijk van de kamertemperatuur.
(Daarna heb ik het dak weer op de L1 geschroefd!)
En nu graag temperatuurmetingen Frans.
