Is het Minsky-momental gepasseerd?
De Kwestie
PETER DE WAARD
In 2016 verscheen zijn naam naast die van onder anderen Karl Marx in het boek Wat wij kunnen leren van economen die (bijna) niemand meer leest, van Erasmus Universiteit-hoogleraar Irene van Staveren: Hyman Minsky.

De in 1996 overleden Minsky is een onderschatte Amerikaanse econoom die zijn hele carrière zocht naar verklaringen voor economische crises. Zijn conclusie was dat stabiliteit leidt tot destabilisatie. In een stabiel lijkende economie worden zoveel risico's genomen dat het uiteindelijk leidt tot instabiliteit. Dat noemde hij de financial instability hypothesis.

Dat zijn werk in de vergetelheid raakte, was niet zo vreemd. Hij keerde zich tegen de neoklassieke synthese, een stroming die ervanuit gaat dat de markt vanzelf zorgt voor stabiliteit - iets waarin veertig jaar heilig werd geloofd. Daarbij werd niet gedacht aan allerlei verstorende factoren zoals geldschepping door de banken, waardoor geld verdienen met geld in gang werd gezet. Minsky stelde dat de instabiliteit het gevolg is van de de opeenhoping van schulden, waardoor een stabiele economie ontaardt in een speculatieve zeepbel. Hoe langer een economie goed draait, hoe meer risico's worden genomen. Uiteindelijk wordt een spiraal in gang gezet waarin de prijzen van gefinancierde activa - huizen, auto's, aandelen - sneller stijgen dan de daadwerkelijke productie van goederen. Daar gaan mensen op inhaken met de verwachting vanzelf rijker te worden.

Ze kopen duurdere woningen omdat ze anticiperen op een stijging van de waarde van hun huidige woning. Speculatieve leningen worden Ponzileningen of een piramidespel, waarbij mensen alleen leningen kunnen terugbetalen als de waarde van hun activa stijgt. Als dat misloopt, zoals nu met dalende prijzen voor woningen en dalende koersen van aandelen, obligaties en cryptovaluta, breekt paniek op de financiële markten uit.

Banken stoppen hun kredietverlening en dat leidt tot ineenstorting van de waarde van activa zoals huizen en effecten. Aan de andere kant ontstaat prijsinflatie door de enorme hoeveelheid nieuw gecreëerd geld. Dat wordt het Minsky-moment genoemd. De stabiliteit wordt een crisis of depressie.

Minsky is populair bij de Modern Monetary Theory-economen zoals Stephanie Kelton. Zij denkt dat de renteverhogingen van de Fed het Minsky-moment nu uitlokken. 'Als huishoudens weinig schulden hebben en veel contanten, en bedrijven sterke inkomsten hebben en een relatief lage schuldenlast, dan veroorzaken de renteverhogingen misschien niet veel ellende. Maar als renteverhogingen ertoe leiden dat mensen het geld niet meer terug kunnen betalen, dan is de financiële markt een piramidespel geworden.'

Als de inflatie toeslaat in een economie met veel speculatieve posities waarin winst is ingecalculeerd, en de autoriteiten proberen die inflatie met rentestijgingen te bezweren, dan verdampt al het vermogen. Hierdoor worden bedrijven en particulieren gedwongen hun bezittingen te verkopen, wat zal leiden tot een ineenstorting van de waarde van die bezittingen.

Misschien valt zoals Van Staveren zegt nog iets te leren van Minsky. Misschien is het al te laat.

SpargelTarzan schreef: ma 24 okt 2022, 17:10 De gasprijs op dagniveau pakken. Snap niet waarom bakkers en aanverwanten dat meer doen.